ΤΟΞΟΠΛΑΣΜΩΣΗ

Πολύ συχνά ακούμε ότι οι γάτες  μεταδίδουν στον άνθρωπο την τοξοπλάσμωση  ένα νόσημα , το οποίο είναι επικίνδυνο για τις εγκύους γυναίκες λόγω του ότι μπορεί να προκαλέσει  αποβολές ή γέννησης παιδιών με αναπηρίες . Δεν είναι λίγες οι φορές που κάποιες γυναίκες κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης τους έδιωξαν από το σπίτι την γάτα τους ή γενικότερα αποφεύγουν μέρη ή σπίτια φίλων τους που έχουν γάτες , γιατί έτσι τις συμβούλευσε ο γυναικολόγος τους ή πολύ συχνά  γιατί το είπε η πεθερά , ο γείτονας ή ο κουμπάρος !!!

Όλοι αυτοί οι φόβοι οφείλονται στην άγνοια . Σε πάρα πολλές χώρες ανεπτυγμένες  ιατρικά , οι πολίτες συντηρούν γάτες στα σπίτια τους χωρίς να φοβούνται ότι κινδυνεύουν από το τοξόπλασμα , ενώ αντίθετα σε χώρες υπανάπτυκτες που δεν συνηθίζουν να έχουν γάτες μέσα στα σπίτια τους η ασθένεια αυτή στον άνθρωπο είναι πολύ συχνότερη . Το γιατί συμβαίνει αυτό θα το καταλάβουμε αφού κατανοήσουμε τον κύκλο του τοξοπλάσματος και τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να φτάσει στον άνθρωπο .

Τι είναι η τοξοπλάσμωση

Η τοξοπλάσμωση είναι ένα συνήθως χρόνιο παρασιτικό νόσημα των ζώων και του ανθρώπου , με παγκόσμια εξάπλωση .Οφείλετε σε  ένα παράσιτο  πρωτόζωο που λέγετε  Toxoplasma gondii. Το τοξόπλασμα στον βιολογικό του κύκλο  χρειάζεται κάποιο ζωικό οργανισμό – ξενιστή για να ζήσει  και να εξελιχθεί . Το ρόλο του ξενιστή μπορούν να αναλάβουν πάρα πολλά  είδη θηλαστικών και πτηνών, όπως το κοτόπουλο, η αγελάδα, το πρόβατο, το ποντίκι, η  γάτα αλλά και ο άνθρωπος. Από αυτά όμως μόνο τα αιλουροειδή, μεταξύ των οποίων και η γάτα , μπορούν να αποτελέσουν τους τελικούς ξενιστές του παρασίτου, ενώ τα υπόλοιπα είδη αποτελούν τους ενδιάμεσους ξενιστές.

Ο βιολογικός κύκλος του παρασίτου    

Το παράσιτο πολλαπλασιάζεται στο έντερο του  τελικού ξενιστή (γάτα) .με αποτέλεσμα τον σχηματισμό των άωρων ωοκύστεων οι οποίες διασκορπίζονται με τα κόπρανα του , στο έδαφος .Η γάτα αποβάλει τις άωρες ωοκύστεις στο περιβάλλον σε 3-9 ημέρες από την κατανάλωση ωμού κρέατος ή  σε 20 – 36 ημέρες εάν η μόλυνση της έγινε με ώριμες ωοκύστεις

Αυτές οι άωρες ωοκύστεις αρχικά δεν είναι   ικανές να μεταδώσουν την ασθένεια . Αποκτούν αυτή την ικανότητα σε συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας και υγρασίας , σε  2 ως 4 ημέρες στο περιβάλλον, οπότε και γίνονται  ώριμες  ωοκύστεις.

Όταν η γάτα μολυνθεί πρώτη φορά αποβάλει τις άωρες ωοκύστεις στο περιβάλλον για  1 έως 15 ημέρες , ενώ αν μολυνθεί δεύτερη φορά τότε τις αποβάλει για  1 έως 5 ημέρες. Από εκεί και πέρα , όσες φορές και αν μολυνθεί  , δεν αποβάλλει με τα κόπρανά της ποτέ  ξανά το παράσιτο  . Επομένως, σε ολόκληρη τη ζωή της μία γάτα μπορεί να αποβάλει άωρες  ωοκύστεις του Toxoplasma  gondii για 2 έως  20 ημέρες!.

Πώς μεταδίδεται  το τοξόπλασμα

Η μετάδοση του παρασίτου στον άνθρωπο μπορεί να γίνει με :

1 . Τις κύστες του παρασίτου , κατά την κατανάλωση ωμού η ατελώς ψημένου κρέατος , ζώου που αποτελεί ενδιάμεσο ξενιστή (αγελάδα , πρόβατο , κατσίκι , χοίρο ) . Συχνά αυτό συμβαίνει κατά την προετοιμασία κιμά ή άλλων τροφίμων. Στην Ελλάδα είναι μολυσμένα ένα στα δύο βοοειδή και ένα στα τέσσερα αιγοπρόβατα . Αυτός είναι και ο πιο συχνός τρόπος μόλυνσης του ανθρώπου ,  όπως αυτό προκύπτει από πολλές έρευνες .

2 . Τις ώριμες ωοκύστεις του παρασίτου , κατά την κατανάλωση άπλυτων ή πλημμελώς πλυμένων φρούτων λαχανικών , χόρτων ή μολυσμένου νερού , τα οποία είχαν μολυνθεί  από κάποιο επίσης μολυσμένο ζώο ,όπως ποντικός . Η γάτα έχει την συνήθεια να θάβει τα κόπρανα της.

3 . Τα μεροζωίδια του παρασίτου , που υπάρχουν στο αίμα και στο γάλα της εγκύου και μπορούν να μολύνουν αντίστοιχα το έμβρυο ή το νεογέννητο .

Όταν ο άνθρωπος μολυνθεί , δημιουργούνται τα μεροζωίδια στο έντερο του , τα  οποία εισέρχονται στην αιματική κυκλοφορία . Η παρουσία των παρασίτων στο αίμα  διαρκεί έως 8 μήνες και καταλήγει στο σχηματισμό κύστεων στους μύες, στο κεντρικό νευρικό  σύστημα, στα μάτια, στη μήτρα κ.ά. όπου επιζεί καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του ξενιστή. Με την  αιματική  κυκλοφορία και μέσω του πλακούντα μολύνονται έμβρυα .

Η μετάδοση του παρασίτου στην γάτα μπορεί να γίνει με : 

1 . Κατανάλωση ωμού κρέατος , άγρια πτηνά και ποντίκια . Στην Ελλάδα το ποσοστό μόλυνσης της γάτας που διατρέφετε με ωμό κρέας , ποντίκια κα. Είναι μόλις 0,9% , ενώ οι κατοικίδιες γάτες και κυρίως αυτές που ζουν μέσα στο σπίτι αποκλειστικά , είναι εξαιρετικά σπάνιο ή και αδύνατον να μολυνθούν , γιατί δεν διατρέφονται με ωμό κρέας , αλλά με ξηρά τροφή .

2 . Κατανάλωση τροφής που μολύνθηκε έμμεσα , με ώριμες ωοκύστεις

Γνωρίζοντας τα παραπάνω , είναι φανερό ότι ο ρόλος της γάτας στην άμεση μετάδοση της τοξοπλάσμωσης στον άνθρωπο είναι περιορισμένος εφόσον τηρούνται οι βασικοί κανόνες υγιεινής. Αν καθαρίζετε την άμμο της γάτας  φορώντας προστατευτικά γάντια και πλένοντας στην συνέχεια τ τα χέρια σας  , ο κίνδυνος μόλυνσης  εξαλείφεται. Αν επιπλέον δεν  ταΐζετε την γάτα σας με  ωμό κρέας ο κίνδυνος αυτός εκμηδενίζεται , ιδιαίτερα για γάτες που ζουν αποκλειστικά μέσα στο σπίτι και τρέφονται με ξηρά τροφή .

Η προστασία του ανθρώπου από τη τοξοπλάσμωση  ουσιαστικά αφορά , την κατανάλωση καλά ψημένου κρέατος , το καλό πλύσιμο  φρούτων και  λαχανικών , αλλά και την καθαριότητα των χεριών και των αντικείμενα που χρησιμοποιήθηκαν κατά το χειρισμό του ωμού κρέατος .Επίσης πίνουμε  βρασμένο ή παστεριωμένο γάλα και προσέχουμε την κατανάλωση μολυσμένου νερού .

Το μόνο βέβαιο είναι ότι πρέπει να απενοχοποιηθεί  η γάτα όσον αφορά την τοξοπλάσμωση , και να σταματήσει ο διωγμός της από τα σπίτια εγκύων γυναικών .

Εξάλλου με μια απλή εξέταση αίματος μπορούμε να δούμε αν η γάτα μας είναι φορέας ή νοσεί από τοξόπλασμα και να το χειριστούμε ώστε να απαλλαχθεί.